Bor, Türkiye’de yüksek seviyelerde bulunan, birbirinden farklı sektörlerde kullanılan çok işlevli maden olarak dikkat çeken en önemli yer altı zenginliklerimizden biridir. Peki bor madeni nedir? Nerede kullanılır? Özellikleri nelerdir? Gelin birlikte inceleyelim.
Bor madeni, periyodik tabloda B sembolü ile gösterilir. Atom numarası 5, atom ağırlığı 10.81 olup, metal ve ametal arasında yarı iletken özelliğe sahiptir. Bor madeni 2500 ° C’de kaynayıp 2500 ° C’de eriyebilen bir yapıya sahiptir. Doğada 230 farklı çeşidi bulunmaktadır. Bor madeninin doğada serbest bir yapısı yoktur, tuz halinde ve diğer metallerle birleşerek yer alır.
Sert bir yapıya sahip olan ve ısıya dayanıklı olan bor, ilk olarak 4000 yıl önce çıkarılmış ve Tibet’te kullanılmıştır. Tibet’te kullanılmasından sonra Hitit ve Sümer uygarlıklarında gümüş ve altın işlerinde kullanılmış, sonraki dönemlerde Araplar tarafından tıpla ilgili işlerde, eski Yunanlarda temizlik işlerinde, cam işlemede kullanılmıştır. Romalılar ve Mısırlılarda mumyalama. Gördüğünüz gibi bor madeni günümüze kadar farklı sektörlerde birçok uygarlık tarafından kullanılmıştır.
Bor Özellikleri
Bor, hem bugünün hem de geleceğin en önemli unsurları arasındadır. Enerji kaynağı olarak kullanılma potansiyeline sahip olan bor madeni halen birçok alanda hammadde olarak kullanılmaktadır. Bor madeninin özelliklerini incelersek;
- Bor madeni safir kristal olup yarı iletken özelliklere sahiptir.
- Yüksek sıcaklıklarda metal gibi elektriği iletirken, düşük sıcaklıklarda yarı iletken olur.
- Çeliğin sertliğini artırır.
- Geleceğin önemli bir enerji kaynağı adayıdır.
Bor Hangi Alanlarda Kullanılır?
Bor madeninin geçmişte birçok medeniyet tarafından farklı alanlarda kullanıldığından bahsetmiştik. Bor madeninin mevcut kullanım alanları aşağıdaki gibidir:
- Sanayi sektöründe çeliği sertleştirmek için kullanılır.
- Nükleer yakıt teknolojisinde kullanılır.
- Bakır esaslı alaşımlarda gaz giderme ajanı olarak kullanılır.
- Aktif ve pasif güvenlik sistemlerinden kullanılır.
- Deri boyamasında kullanılır.
- Bitki ve böcekleri öldürmek için kullanılır.
- Çimento, korozyon önleyici olarak kullanılmaktadır.
- Kozmetik ve ilaç endüstrisinde kullanılmaktadır.
- Kaplama, emaye, boya ve tekstil sektörlerinde aktif olarak kullanılmaktadır.
- Türkiye’de en çok bulunan bor yatakları
- Dünya bor rezervlerinin yaklaşık% 72’si Türkiye’de bulunmaktadır. Türkiye, Çin, Amerika ve Rusya’dan sonra en çok bor rezervine sahip ülkedir. Türkiye’nin en bol bor yatakları; Eskişehir – Kırka, Kütahya – Emet, Kütahya – Kestelek ve Balıkesir – Bigadiç.
Kestelek Bor işletmeleri: Yıllık üretim kapasitesi 100.000 tondur.
Bigadiç bor fabrikaları: Yıllık 200.000 ton üretim kapasitesi sağlamaktadır.
Emet Bor İşletmeleri: Yıllık 500.000 ton üretimi karşılamaktadır.
Kırka Bor Tesisleri: Yıllık üretim miktarı 800.000 tondur. Ayrıca Kırka Bor yatağı dünyanın en büyük bor yatağıdır.
Sonuç olarak geçmişte ve günümüzde birçok medeniyet ve ülke tarafından farklı alanlarda kullanılan bor madeninin öneminin gelecekte artacağı kesindir. Günümüzde uçak yakıtlarında katkı maddesi olarak kullanılan bor madeninin ileride kara ve deniz araçlarında kullanılması planlanmaktadır. Yapılan araştırmalara göre bor madeninin bataryalarda kullanılabiliyorsa 3 kat daha fazla güç sağlayacağı belirlendi. Bu noktada elektrikli araçların batarya güç sıkıntısının giderilmesi planlanıyor. Diğer metaller yerine bor madeninin kullanımına yönelik araştırmalar devam etmektedir.
Bor madeninin hafiflik, enerji verimliliği, ısıya dayanıklılık ve hafiflik gibi özelliklerini göz önünde bulundurduğumuzda önümüzdeki günlerde kullanım alanlarının artmasıyla önemi daha da artacaktır. Dünyadaki en büyük bor madeni rezervine sahip olduğumuz düşünülürse ülkemiz büyük bir stratejik güç kazanabilir.
Dolayısıyla bor madeninin kullanım alanlarını genişletmek ve farklılaştırmak için çalışırsak ekonomik olarak daha güçlü olacağız.
